Jona Lendering<p><strong>Caesar in Obulco</strong></p>Op weg naar Obulco stak Caesar de Guadalquivir over bij Andujár. De Romeinse brug is in deze vorm iets jonger dan de tijd van Caesar.<p>Het was begin december in het jaar waarin <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/08/10/gaius-julius-caesar-1/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Julius Caesar</a> en Lepidus het <a href="https://www.livius.org/articles/concept/consul/" rel="nofollow noopener" target="_blank">consulaat</a> bekleedden, ofwel 46 v.Chr. Dit is dus een blogje in de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag <a href="https://mainzerbeobachter.com/realtimecaesar/" rel="nofollow noopener" target="_blank">2069 jaar</a> geleden?”</p><p>Hij kwam op 2 december aan in Obulco, zo’n zestig kilometer ten oosten van <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/08/10/een-dag-in-cordoba/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Córdoba</a>, in het stroomgebied van de Guadalquivir, en een eind in de richting van het door Gnaeus Pompeius Junior belegerde Ulia. Caesar moet de Guadalquivir zijn overgestoken bij <a href="https://www.livius.org/articles/place/isturgi-andujar" rel="nofollow noopener" target="_blank">Isturgi</a>, het huidige Andujár. Anders dan op de heenreis vanuit Italië naar Saguntum, waarover ik <a href="https://mainzerbeobachter.com/2024/11/05/caesar-vertrekt-naar-andalusie/" rel="nofollow noopener" target="_blank">al blogde</a>, deed Caesar het niet rustig aan: in tien of elf dagen legde zijn leger 450 kilometer af. Dat is bijna dubbel zo snel als een antiek leger normaal gesproken oprukte.</p><p></p><p>Het is des te opmerkelijker als we bedenken dat Caesar zijn enkel had verstuikt bij het oversteken van een rivier.<span>noot<span> <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/11/11/seneca-1-macht-en-rijkdom/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Seneca</a>, <em>De beneficiis</em> 5.24.</span></span> Niet dat dat ertoe deed voor de eigenlijke opmars van de hoofdmacht, maar de generaal nam geen vrijaf en toonde zo zijn soldaten dat hij zichzelf niet ontzag.</p><p><strong>Obulco</strong></p><p>In elk geval verzamelde Caesar zijn troepen in Obulco. Blijkbaar was er echter bij de voorbereidingen iets verkeerd gegaan. Caesar kwam eerder aan dan voorzien. We halen deze informatie uit <a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Caesar/Spanish_War/home.html" rel="nofollow noopener" target="_blank"><em>De Spaanse Oorlog</em></a>, een anoniem geschrift over Caesars laatste campagne. Anders dan de <a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Caesar/Alexandrian_War/home.html" rel="nofollow noopener" target="_blank"><em>Alexandrijnse Oorlog</em></a>, dat een alleszins redelijke bron is, en <a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Caesar/African_War/home.html" rel="nofollow noopener" target="_blank"><em>De Afrikaanse Oorlog</em></a>, een levendige tekst vol interessante details, treft <em>De Spaanse Oorlog</em> ons als wat minder prettige lectuur. “Ongetwijfeld geschreven door een centurio die handiger was met het zwaard dan de pen,” is het onaardige commentaar dat ik ooit tegenkwam.</p><p>Maar toch: de auteur was ooggetuige. Zijn verslag komt bovendien heet van de naald. Hij weet bijvoorbeeld nog niet dat Caesar zich begin 44 v.Chr. zou laten benoemen tot permanent dictator en schreef dus binnen enkele maanden na de Spaanse campagne. Onze getuige vertelt dat, toen Caesar was aangekomen, afgezanten aankwamen van de mensen uit <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/08/10/een-dag-in-cordoba/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Córdoba</a> die zich van Gnaeus Pompeius hadden afgekeerd.</p><blockquote><p>Ze deelden mee dat Córdoba bij nacht kon worden ingenomen; want Pompeius had zich van de provincie meester gemaakt door zijn tegenstanders te overrompelen [en niet omdat hij mocht rekenen op werkelijke sympathie]. Bovendien had hij overal koeriers geposteerd die hem Caesars komst moesten melden, en daarmee zelf van zijn angst voor diens komst blijk gegeven. Ze voerden nog veel andere geloofwaardige argumenten aan.</p><p>Daarom bracht Caesar zijn legaten Quintus Pedius en Quintus Fabius Maximus, aan wie hij al eerder het commando over zijn [Spaanse] leger had gegeven, van zijn komst op de hoogte, en hij vroeg om een escorte van ruiterij uit de provincie. Maar hij bereikte hen sneller dan zij verwachtten en kreeg geen escorte van ruiterij, zoals hij had gewild.<span>noot<span> Ps.Caesar, De Spaanse Oorlog 2; vert. Hetty van Rooijen.</span></span></p></blockquote><p>Het moet frustrerend zijn geweest. Een snel succes in de hoofdstad van <a href="https://mainzerbeobachter.com/2024/10/02/romeins-andalusie/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Andalusië</a> zou een enorme opsteker zijn geweest. <a href="https://mainzerbeobachter.com/2017/03/28/klassieke-literatuur-5e-appianus/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Appianus</a> heeft een verklaring voor de traagheid waarmee Caesars versterkingen verschenen:</p><blockquote><p>Caesars soldaten werden als nooit tevoren overvallen door angst vanwege alles wat ze hoorden over het aantal vijanden, hun vaardigheid en hun door wanhoop gevoede fanatisme.<span>noot<span> <a href="https://mainzerbeobachter.com/2017/03/28/klassieke-literatuur-5e-appianus/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Appianus</a> van Alexandrië, Burgeroorlogen 2.103; vert. John Nagelkerken.</span></span></p></blockquote><p>Dat door wanhoop gevoede fanatisme had alles te maken met de <em>Clementia Caesaris</em> die ik <a href="https://mainzerbeobachter.com/2022/06/29/de-slag-bij-farsalos-8/" rel="nofollow noopener" target="_blank">al eens noemde</a>. Caesar accepteerde ieders capitulatie, aangezien hij zowel soldaten als bestuurders nodig had. Wat hij daarentegen niet accepteerde, was dat mensen die eenmaal een beroep hadden gedaan op zijn genade, zich vervolgens tegen hem keerden en dan, na te zijn verslagen, voor de tweede keer een beroep deden op zijn clementie. Zulke mensen wachtte executie. Een deel van de troepen van Pompeius Junior had zich in Afrika overgegeven, was begenadigd, was toen naar Spanje gegaan en had zich aangesloten bij Pompeius. Hun enige hoop was de overwinning. Ze waren bloedfanatiek.</p><p><strong>Ondertussen in Rome</strong></p><p>De impasse duurde enige tijd. In Rome noteerde <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/10/06/cicero-1-het-begint-met-ambitie/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Cicero</a> in een brief aan Gaius Cassius Longinus (de latere moordenaar van Caesar) dat er uit Spanje nog geen enkel nieuws was. Er circuleerden allerlei deprimerende geruchten, maar die bleven onbevestigd.<span>noot<span> <a href="https://mainzerbeobachter.com/2023/10/06/cicero-1-het-begint-met-ambitie/" rel="nofollow noopener" target="_blank">Cicero</a>, <em>Brieven aan vrienden</em> 15.17.</span></span></p><p>Ondertussen moesten in Rome consulverkiezingen plaatsvinden. Caesars collega Lepidus zorgde ervoor dat Caesar in het volgende jaar <em>consul sine collega</em> zou zijn. Het was niet voor het eerst in de Romeinse geschiedenis dat de hoogste gezagdrager geen ambtsgenoot had, maar het was duidelijk weer eens een crisismaatregel, de zoveelste improvisatie.</p><p><em>[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is </em><a href="https://mainzerbeobachter.com/realtimecaesar/" rel="nofollow noopener" target="_blank"><em>hier</em></a><em>.]</em></p><p><a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/realtimecaesar/" target="_blank">#RealTimeCaesar</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/2069-jaar-geleden/" target="_blank">#2069JaarGeleden</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/andalusie/" target="_blank">#Andalusië</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/andujar/" target="_blank">#Andujár</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/appianus/" target="_blank">#Appianus</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/cordoba/" target="_blank">#Córdoba</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/cicero/" target="_blank">#Cicero</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/clementia-caesaris/" target="_blank">#clementiaCaesaris</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/dictator/" target="_blank">#dictator</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/gaius-cassius-longinus/" target="_blank">#GaiusCassiusLonginus</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/gnaeus-pompeius-junior/" target="_blank">#GnaeusPompeiusJunior</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/guadalquivir/" target="_blank">#Guadalquivir</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/isturgi/" target="_blank">#Isturgi</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/julius-caesar/" target="_blank">#JuliusCaesar</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/obulco/" target="_blank">#Obulco</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/quintus-fabius-maximus/" target="_blank">#QuintusFabiusMaximus</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/quintus-pedius/" target="_blank">#QuintusPedius</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/sextus-pompeius/" target="_blank">#SextusPompeius</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/spaanse-oorlog/" target="_blank">#SpaanseOorlog</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/spanje/" target="_blank">#Spanje</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/tweede-burgeroorlog/" target="_blank">#TweedeBurgeroorlog</a> <a rel="nofollow noopener" class="hashtag u-tag u-category" href="https://mainzerbeobachter.com/tag/ulia/" target="_blank">#Ulia</a></p>